หน่วยผลิตน้ำมันเชื้อเพลิงอากาศยานยั่งยืน Neat SAF แห่งแรกของประเทศไทย
Executive Talk ครั้งนี้ ชวนมาดูบทบาทใหม่ของบางจากฯ ในฐานะผู้บุกเบิกธุรกิจ Neat SAF รายแรกของประเทศ สะท้อนความเป็นผู้นำด้านนวัตกรรมพลังงานของกลุ่มบริษัทบางจาก ต่อยอดจากประสบการณ์กว่า 20 ปีในการพัฒนาพลังงานทดแทน ผ่านวิสัยทัศน์ของ
คุณชัยวัฒน์ โควาวิสารัช
ประธานเจ้าหน้าที่บริหารกลุ่มบริษัทบางจากและกรรมการผู้จัดการใหญ่
จาก “ผู้นำพลังงานทดแทน” สู่ “ผู้นำพลังงานแห่งอนาคต”
ธุรกิจของกลุ่มบริษัทบางจาก เริ่มต้นเมื่อปี พ.ศ. 2507 โดยกรมการพลังงานทหาร กระทรวงกลาโหม ได้เริ่มดำเนินการโรงกลั่นน้ำมัน ที่ตำบลบางจาก อำเภอพระโขนง จังหวัดพระนคร ด้วยการทำสัญญาให้เช่ากับ บริษัท ซัมมิทอินดัสเตรียล คอปอเรชั่น (ปานามา) เป็นเวลา 15 ปี และเปลี่ยนชื่อเป็น โรงกลั่นน้ำมันทหาร (บางจาก) ในปี พ.ศ. 2525
ต่อมาในปี พ.ศ. 2527 บริษัท บางจากปิโตรเลียม จำกัด ได้ก่อตั้งขึ้น เพื่อความมั่นคงทางพลังงานของประเทศ และเพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตของสังคมไทย
จากธุรกิจกลั่นน้ำมัน บางจากฯ ได้ขยายสู่ธุรกิจการตลาด โดยร่วมมือกับสหกรณ์การเกษตรศรีประจันต์ จำกัด จังหวัดสุพรรณบุรี ก่อตั้ง “ปั๊มสหกรณ์” หรือ “ปั๊มชุมชน” แห่งแรกของไทย ภายใต้โครงการ “น้ำมันแลกข้าว”
ในปี พ.ศ. 2533 เพื่อให้เกษตรกรเข้าถึงน้ำมันคุณภาพดีในราคายุติธรรม และได้รับผลตอบแทนตามหลักสหกรณ์ ถือเป็นหนึ่งในต้นแบบวิสาหกิจชุมชนแห่งแรก ๆ ของไทย และขยายเป็นกว่า 600 สาขาทั่วประเทศ.
ในขณะเดียวกัน บางจากฯ ก็ไม่หยุดนิ่งในการคิดค้นพลังงานทางเลือกใหม่ ๆ โดยในปี พ.ศ. 2543 ได้ริเริ่มโครงการผลิตไบโอดีเซลในสวนจิตรลดา ร่วมกับกรมอู่ทหารเรือ ซึ่งถือเป็นรากฐานของการพัฒนาพลังงานชีวภาพในประเทศไทยอย่างจริงจัง นอกจากนี้ ยังได้ริเริ่มโครงการรับซื้อน้ำมันพืชใช้แล้ว เพื่อผลิตไบโอดีเซล ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2549 และขยายธุรกิจสู่การผลิตเอทานอลในปี พ.ศ. 2559
และในปี พ.ศ. 2568 นี้ บางจากฯ กำลังก้าวสู่อีกหนึ่งบทบาท ในฐานะผู้บุกเบิกธุรกิจ Neat SAF รายแรกของประเทศ ต่อยอดจากประสบการณ์กว่า 20 ปี ในการจัดเก็บน้ำมันใช้แล้ว เพื่อผลิตเชื้อเพลิงชีวภาพด้วยหน่วยผลิต SAF แบบ stand-alone แห่งแรกของประเทศ ในพื้นที่โรงกลั่นน้ำมันบางจาก พระโขนง เพื่อผลิต Neat SAF 100% จากน้ำมันใช้แล้วจากการปรุงอาหารและวัตถุดิบทางเลือกอื่น ๆ ใช้กระบวนการปรับสภาพวัตถุดิบและแปรสภาพด้วยเทคโนโลยีขั้นสูง ผลักดันเศรษฐกิจให้เติบโตบนแนวทาง BCG Economy
คุณชัยวัฒน์ กล่าวว่า หน่วยผลิต SAF แห่งนี้เป็นหน่วยผลิต Neat SAF 100% แบบ Stand Alone แห่งแรกของประเทศไทยที่ดำเนินการอย่างครบวงจร ตั้งแต่การจัดหาวัตถุดิบ การผลิต ไปจนถึงการขนส่ง ภายใต้ระบบที่ได้รับการรับรองตามมาตรฐานสากล ISCC (International Sustainability and Carbon Certification) โดยมีกำลังการผลิตเริ่มต้นที่ 1 ล้านลิตรต่อวัน ใช้เทคโนโลยี HEFA (Hydroprocessed Esters and Fatty Acid) แปรรูปกรดไขมันหรือน้ำมันพืช เช่น น้ำมันปรุงอาหารใช้แล้ว ที่ผ่านการออกแบบและพัฒนาโดยความร่วมมือกับ 2 บริษัทชั้นนำของโลก คือ Desmet จากประเทศเบลเยี่ยม ผู้เชี่ยวชาญด้านกระบวนการปรับสภาพวัตถุดิบ (Pretreatment) และ UOP Honeywell จากสหรัฐอเมริกา ผู้นำด้านเทคโนโลยีแปรสภาพไฮโดรโปรเซสซิ่ง (Hydroprocessing) ทำให้กระบวนการผลิตสามารถควบคุมคุณภาพในทุกขั้นตอน ตั้งแต่การจัดการวัตถุดิบ การปรับสภาพน้ำมันปรุงอาหารใช้แล้ว การเติมไฮโดรเจน การปรับโครงสร้างโมเลกุล ไปจนถึงการกลั่นแยก (Fractionation) เพื่อให้ได้เชื้อเพลิงที่มีคุณภาพเทียบเท่าน้ำมันอากาศยานตามมาตรฐาน ASTM (American Society for Testing and Materials) โดยมีผลิตภัณฑ์หลักคือ Neat SAF และผลิตภัณฑ์ร่วมเช่น Bio-LPG และ Bionaphtha ขณะนี้ หน่วยผลิต SAF อยู่ระหว่างการทดสอบสมรรถนะของโรงงาน (Plant Performance Test Run)
นอกจากนี้ บางจากฯ ได้พัฒนากลไกการรับซื้อน้ำมันใช้แล้วจากการปรุงอาหารผ่านโครงการ “ทอดไม่ทิ้ง” โดยการรับซื้อน้ำมันใช้แล้วจากครัวเรือน ผ่านสถานีบริการบางจากกว่า 290 แห่งทั่วประเทศ และตั้งเป้าขยายเป็น 2,000 แห่งภายในสิ้นปี 2568 รวมถึงการสร้างเครือข่ายความร่วมมือในการจัดหาวัตถุดิบกับหน่วยงานภาครัฐและพันธมิตรภาคธุรกิจในหลากหลายอุตสาหกรรม ไม่ว่าจะเป็นเครือข่ายร้านอาหาร และสถานประกอบการต่าง ๆ ทั่วประเทศ เพื่อนำเข้าสู่กระบวนการผลิต SAF อย่างถูกต้องและปลอดภัย โครงการนี้ไม่เพียงช่วยดึงน้ำมันปรุงอาหารใช้แล้วออกจากระบบการบริโภค ลดความเสี่ยงทางสุขภาพของประชาชน ยังช่วยลดการทิ้งของเสียลงสู่แหล่งน้ำและสิ่งแวดล้อม ส่งเสริมการจัดการของเสียอย่างรับผิดชอบ นอกจากนี้ยังมีความร่วมมือกับพันธมิตรทั้งภาครัฐและเอกชน ส่งเสริมการใช้ SAF อย่างเป็นรูปธรรม โดยผสานความร่วมมือในทุกมิติ ทั้งการจัดหาวัตถุดิบ การผลิต และการใช้งานในภาคการบิน ซึ่งจะช่วยเร่งการเปลี่ยนผ่านด้านพลังงานของประเทศ และสนับสนุนเป้าหมาย Net Zero ร่วมกัน
คุณชัยวัฒน์ โควาวิสารัช
ประธานเจ้าหน้าที่บริหารกลุ่มบริษัทบางจากและกรรมการผู้จัดการใหญ่