งบการเงินสิ้นปี 2541

1.11.3 ในกรณีบริษัทฯ ซื้อเงินตราต่างประเทศล่วงหน้า เพื่อลดความเสี่ยงจากอัตราแลกเปลี่ยนของหนี้สินที่ เป็นเงินตราต่างประเทศ บริษัทฯ ได้บันทึกบัญชีโดยใช้อัตราแลกเปลี่ยนตามสัญญา สำหรับค่าธรรมเนียมการซื้อ เงินตราต่างประเทศล่วงหน้าตัดจำหน่ายตามระยะเวลาในสัญญา 1.12 รายได้รอการรับรู้ รายได้รับล่วงหน้าจากการให้เช่าสินทรัพย์และอื่นๆ รับรู้เป็นรายได้ตามอายุสัญญา ปีละเท่า ๆ กัน 1.13 สำรองเงินบำเหน็จสงเคราะห์ำรองเงินบำเหน็จสงเคราะห์ถือเกณฑ์ดังนี้ พนักงานที่ทำงานครบ 5 ปี ตั้งสำรองฯ ร้อยละ 5 และพนักงาน ที่จะเกษียณอายุอีก 5 ปีถัดไป ตั้งสำรองฯร้อยละ 100 ของเงินบำเหน็จที่พึงได้รับ ณ วันสิ้นงวดบัญชีของแต่ละปี 1.14 กองทุนสำรองเลี้ยงชีพพนักงานที่จดทะเบียนแล้ว บริษัทฯ ได้จดทะเบียนจัดตั้งกองทุนสำรองเลี้ยงชีพประเภทจ่ายสมทบสำหรับพนักงาน โดยพนักงานที่เป็น สมาชิกจ่ายเงินสะสมเข้ากองทุนเป็นรายเดือนในอัตราร้อยละ 5 หรือ 10 ของเงินเดือน ทั้งนี้เป็นไปตามความสมัครใจ ของพนักงาน และบริษัทฯจ่ายสมทบเป็นรายเดือนในอัตราเดียวกัน 1.15 ต้นทุนการกู้ยืม 1.15.1 ดอกเบี้ยจ่ายที่เกิดจากเงินกู้เพื่อใช้ในโครงการก่อสร้างสินทรัพย์ถาวร ถือเป็นต้นทุนสินทรัพย์ จนกว่าสินทรัพย์ ถาวรนั้นอยู่ในสภาพพร้อมใช้งานได้ตามประสงค์ 1.15.2 ดอกเบี้ยจ่ายที่เกิดจากเงินกู้เพื่อวัตถุประสงค์ทั่วไป และนำมาใช้เพื่อให้ได้มาซึ่งสินทรัพย์ถาวร ถือเป็นส่วนหนึ่ง ของต้นทุนสินทรัพย์ถาวร และต้นทุนสิทธิการเช่าที่ดินที่อยู่ระหว่างก่อสร้างสถานีบริการ เมื่องานก่อสร้างแล้วเสร็จ ถือเป็นค่าใช้จ่าย 1.16 ค่าใช้จ่ายเพิ่มทุน ค่าธรรมเนียมในการจดทะเบียนเพิ่มทุน ค่าจัดการและประกันการจำหน่ายหุ้นและค่าใช้จ่ายอื่นๆ ที่เกี่ยว ข้องกับการขายหุ้นเพิ่มทุน ถือเป็นรายการปรับปรุงทุนโดยนำไปลดยอดส่วนเกินมูลค่าหุ้น 1.17 กำไร (ขาดทุน) สุทธิต่อหุ้น กำไร(ขาดทุน)สุทธิต่อหุ้นคำนวณจากกำไร(ขาดทุน)สุทธิหารด้วยจำนวนถัวเฉลี่ยถ่วงน้ำหนักของหุ้นที่ได้ ออกจำหน่ายและเรียกชำระแล้ว 1.18 รายจ่ายในการพัฒนาหรือแก้ไขปรับปรุงระบบคอมพิวเตอร์ รายจ่ายการพัฒนาระบบคอมพิวเตอร์ ซึ่งทำให้เพิ่มกำลังความสามารถ หรือประสิทธิภาพอย่างเป็นสาระสำคัญ บันทึกเป็นสินทรัพย์ สำหรับรายจ่ายที่เกิดจากการแก้ไขปรับปรุงระบบคอมพิวเตอร์เพื่อแก้ไขปัญหา ปี ค.ศ. 2000 บันทึกเป็น ค่าใช้จ่ายทั้งจำนวนในงวดบัญชีที่เกิดรายการ 2. ลูกหนี้และตั๋วเงินรับการค้า - สุทธิ ( นโยบายการบัญชี 1.2 ) หน่วย ล้านบาท 2,541 2,540 ลูกหนี้และตั๋วเงินรับการค้า 1,761.38 2,628.46 หัก ค่าเผื่อหนี้สงสัยจะสูญ 65.73 53.62 ลูกหนี้และตั๋วเงินรับการค้า-สุทธิ 1,695.65 2,574.84 ณ วันที่ 31 ธันวาคม 2541 บริษัท ฯ มีลูกหนี้การค้าที่มีปัญหาในการชำระหนี้ แยกตามอายุหนี้ที่ค้างชำระได้ดังนี้ หน่วย : ล้านบาท เกินกว่า 3 เดือน ถึง 6 เดือน 5.31 เกินกว่า 6 เดือน ถึง 12 เดือน 13.50 เกินกว่า 12 เดือนขึ้นไป 69.22 รวม 88.03 บริษัทฯ ได้ตั้งค่าเผื่อหนี้สงสัยจะสูญไว้จำนวน 65.73 ล้านบาท 3. เงินลงทุนและเงินให้กู้ยืมในกิจการที่เกี่ยวข้องกัน ( นโยบายการบัญชี 1.6 ) ณ วันที่ 31 ธันวาคม 2541 บริษัทฯ มีเงินลงทุนและเงินให้กู้ยืมในกิจการที่เกี่ยวข้องกันจำนวน 427.20 ล้านบาท ประกอบด้วย เงินลงทุนในกิจการที่เกี่ยวข้องกัน 203.57 ล้านบาท ( วิธีราคาทุน 163.00 ล้านบาท และวิธีส่วนได้เสีย 40.57 ล้านบาท ) และเงินจ่ายล่วงหน้าแก่กิจการที่เกี่ยวข้องกัน 223.63 ล้านบาท มีรายละเอียดประกอบดังนี้ 3.1 เงินลงทุนในกิจการที่เกี่ยวข้องกัน ชื่อบริษัท ประเภทกิจการ ลักษณะ ทุน สัดส่วน เงินลงทุน เงินปันผล ความสัมพันธ์ ชำระแล้ว เงินลงทุน (ล้านบาท ) (ล้านบาท) (ร้อยละ) ณ วันที่ 31 ธันวาคม วิธีราคาทุน วิธีส่วนได้เสีย 2541 2540 2541 2540 บริษัทร่วม - บริษัท บางจากกรีนเนท จำกัด บริหารเครือข่าย ถือหุ้น 1.00 49.00 - - 20.27 17.68 การจำหน่ายสินค้า อุปโภค บริโภค บริษัท บางจากกรีนไลน์ จำกัด ธุรกิจขนส่ง บริการ ถือหุ้น 0.10 49.00 - - 2.86 2.68 - บริษัท มงคลชัยพัฒนา จำกัด บริหารเครือข่าย ถือหุ้น 3.00 49.00 - - 1.87 1.58 การจำหน่ายสินค้า อุปโภค บริโภค บริษัท บางจากเพาเวอร์ จำกัด ผลิตและจำหน่าย ถือหุ้น 40.00 49.00 - - 15.57 12.89 ไฟฟ้าและไอน้ำ บริษัทที่เกี่ยวข้อง - บริษัท ขนส่งน้ำมันทางท่อ จำกัดธุรกิจขนส่ง บริการ ถือหุ้น 796.00 16.71 133.00 133.00 - - บริษัท โอชอง เชียงใหม่จำกัค้าปลีก ค้าส่ง ถือหุ้น 300.00 10.00 30.00 30.00 - - สินค้าอุปโภค บริโภค รวม 163.00 163.00 40.57 34.83 - ณ วันที่ 31 ธันวาคม 2541 บริษัทฯ ได้บันทึกส่วนแบ่งผลกำไรจากเงินลงทุนซึ่งคำนวณจากผลการดำเนินงานที่ได้รับแจ้งจากบริษัทฯ ต่างๆ คือ บริษัท บางจากกรีนเนท จำกัด บริษัท บางจากกรีนไลน์ จำกัด บริษัท มงคลชัยพัฒนา จำกัด และบริษัท บางจากเพาเวอร์ จำกัด จำนวน 2.59 ล้านบาท 0.18 ล้านบาท 0.29 ล้านบาท และ 2.68 ล้านบาท ตามลำดับ 3.2 เงินค่าขนส่งจ่ายล่วงหน้าให้บริษัท ขนส่งน้ำมันทางท่อ จำกัด ( FPT ) เป็นเงินที่บริษัทฯ ได้ให้การสนับสนุนทางการเงินแก่ FPT ตามบันทึกข้อตกลงเมื่อวันที่ 14 มิถุนายน 2539 โดยการจ่ายเงินค่าขนส่ง ล่วงหน้า ( Tariff Prepayment ) จำนวนเงิน 223.63 ล้านบาท ซึ่งบริษัทฯ จะได้รับชำระคืนโดยการหักกลบกับค่าบริการขนส่งน้ำมันเป็น รายเดือนมีระยะเวลาปลอดหนี้ 1 ปี แต่ในขณะนี้ FPT ประสบปัญหาทางด้านการเงิน จึงได้ขอผ่อนผันการชำระคืนโดยได้ทำบันทึกข้อตกลง ร่วมกันใหม่มีระยะเวลาปลอดหนี้ 3 ปี 4 ที่ดิน อาคารและอุปกรณ์ - สุทธิ ( นโยบายการบัญชี 1.7,1.8 และ 1.15 ) ประกอบด้วย หน่วย : ล้านบาท 2,541 2,540 ที่ดิน 1,344.78 1,248.79 อาคาร 467.01 441.17 ท่าเทียบเรือ เขื่อน และรั้ว 189.25 189.77 เครื่องจักร อุปกรณ์ และหอกลั่น 18,568.57 18,283.70 อุปกรณ์สำนักงาน 1,546.46 788.84 แพลตินั่ม แคตตาลีส 213.75 204.49 ยานพาหนะ 366.14 364.71 สิทธิการเช่า 973.75 947.72 ค่าธรรมเนียมการโอนสินทรัพย์ 41.80 41.80 งานระหว่างก่อสร้าง 3,803.99 3,551.00 27,515.50 26,061.99 หัก ค่าเสื่อมราคาสะสม 8,519.73 7,257.94 18,995.77 18,804.05 งานระหว่างก่อสร้างจำนวน 3,803.99 ล้านบาท ส่วนหนึ่งเกิดจากดอกเบี้ยจ่ายที่ถือเป็นต้นทุนงานระหว่างก่อสร้าง จำนวน 90.53 ล้านบาท และดอกเบี้ยจ่ายที่ถือเป็นต้นทุนสิทธิการเช่าที่ดินที่อยู่ระหว่างก่อสร้างสถานีบริการจำนวน 46.42 ล้านบาท ในงวดนี้มีค่าเสื่อมราคาประจำปี 2541 จำนวน 737.54 ล้านบาท บันทึกเป็นต้นทุนการผลิต 528.57 ล้านบาท เป็นค่าใช้จ่าย ในการขายและบริหาร 208.97 ล้านบาท เงินเบิกเกินบัญชีและเงินกู้ยืมจากสถาบันการเงิน บริษัท ฯ มีเงินเบิกเกินบัญชีและเงินกู้ยืมจากสถาบันการเงิน จำนวน 6,211.04 ล้านบาท ส่วนใหญ่จำนวน 5,533.50 ล้านบาท เป็นเงินกู้ระยะสั้นจากสถาบันการเงินในต่างประเทศ อัตราดอกเบี้ยร้อยละ 5.96 ต่อปี 6 เงินกู้ระยะยาว ( นโยบายการบัญชี 1.11 ) ประกอบด้วย หน่วย : ล้านบาท 2,541 2,540 เงินกู้ต่างประเทศ INTERNATIONAL BANK FOR RECONSTRUCTION AND DEVELOPMENT 1,208.90 1,198.73 SYNDICATED LOAN - 4,862.60 เงินกู้ภายในประเทศ ธนาคารออมสิน 5,000.00 - หุ้นกู้ 540.00 - รวมเงินกู้ระยะยาว 6,748.90 6,061.33 หัก ส่วนของเงินกู้ระยะยาวที่ถึงกำหนดชำระภายใน 1,063.57 5,266.83 คงเหลือ 5,685.33 794.50 อัตราดอกเบี้ยเงินกู้อยู่ระหว่างร้อยละ 5.93 ถึงร้อยละ 11.75 ต่อปี 7 รายได้จากการขาย หน่วย : ล้านบาท หน่วย : ล้านบาท 2,541 2,540 รายได้จากการขายผลิตภัณฑ์น้ำมัน 33,937.53 38,224.55 รายได้จากสิทธิดำเนินการ 200.59 159.48 รวม 34,138.12 38,384.03 8 ดอกเบี้ยจ่าย (นโยบายการบัญชี 1.15 ) ในงวดนี้มีดอกเบี้ยจ่ายทั้งสิ้น จำนวน 1,158.57 ล้านบาท ถือเป็นต้นทุนงานระหว่างก่อสร้างจำนวน 90.53 ล้านบาท และถือเป็น ต้นทุนสิทธิการเช่าที่ดินที่อยู่ระหว่างก่อสร้างสถานีบริการจำนวน 46.42 ล้านบาท ส่วนที่เหลือถือเป็นค่าใช้จ่ายจำนวน 1,021.62 ล้านบาท 9 การบริหารความเสี่ยงด้านเงินตราต่างประเทศ ( นโยบายการบัญชี 1.11.3 ) ณ วันที่ 31 ธันวาคม 2541 บริษัทฯ มีเงินกู้ต่างประเทศ ประกอบด้วยเงินกู้ยืมระยะสั้นจำนวน 150 ล้านเหรียญสหรัฐฯ และ 600 ล้านเยน และส่วนของเงินกู้ระยะยาวที่ถึงกำหนดชำระในหนึ่งปี จำนวน 8.5 ล้านเหรียญสหรัฐฯบริษัทฯ ได้ทำสัญญาซื้อขายเงินตราต่างประเทศล่วงหน้า (Forward Foreign Exchange Contract) เพื่อลดความเสี่ยงจากอัตราแลกเปลี่ยนของเงินตราต่างประเทศ จำนวน 53.44 ล้านเหรียญสหรัฐ ฯ และ 600 ล้านเยน ค่าธรรมเนียมในการซื้อเงินตราต่างประเทศล่วงหน้าจำหน่ายตามระยะเวลาในสัญญา 10 ภาระผูกพันและหนี้สินที่อาจเกิดขึ้นในภายหน้า ณ วันที่ 31 ธันวาคม 2541 และ 2540 บริษัทฯ มีภาระผูกพันและหนี้สินที่อาจเกิดขึ้น ดังนี้ 10.1 ภาระผูกพัน บริษัทฯ มีภาระการค้ำประกันโดยธนาคาร ณ วันที่ 31 ธันวาคม 2541 และ 2540 เป็นเงิน 162.69 และ 192.39 ล้านบาท ตามลำดับ 10.2 คดีที่ถูกฟ้องร้อง กระทรวงการคลัง ( จำเลยที่ 1 ) ถูกฟ้องเรียกค่าเสียหาย ( จำนวนทุนทรัพย์ 1,055 ล้านบาท ) ต่อศาลแพ่งในข้อหาละเมิด ขับไล่ที่ราชพัสดุบริเวณท่าเรือโรงกลั่น ซึ่งบริษัทฯ เช่าจากกระทรวงการคลัง โดยบริษัทฯ ในฐานะผู้เช่าที่ถูกฟ้องร้องเป็นจำเลยร่วม (จำเลยที่ 5) สำนักกฎหมายของบริษัทฯให้ความเห็นว่าถึงแม้ผลคดีจะเป็นประการใด บริษัทฯ ในฐานะผู้เช่าตามสัญญาย่อมไม่มีภาระ รับผิดเกี่ยวกับจำนวนทุนทรัพย์ที่ฟ้องร้องดังกล่าวข้างต้น คดีดังกล่าวยังอยู่ระหว่างการพิจารณาของศาลแพ่ง 11. การแก้ไขปัญหาคอมพิวเตอร์ปี ค.ศ. 2000 (Y2K) ( สำนักงานตรวจเงินแผ่นดินในฐานะผู้ตรวจสอบงบการเงิน ไม่ได้ตรวจสอบข้อมูลตามหมายเหตุข้อนี้ ) บริษัทฯ ได้ให้ความสำคัญกับการแก้ไขปัญหาคอมพิวเตอร์ปี ค.ศ.2000 (Y2K) โดยได้เริ่มดำเนินการแก้ไขปรับปรุงระบบคอมพิวเตอร์ ตั้งแต่ไตรมาสที่หนึ่ง ปี 2540 ตามแผนงานการแก้ไขปรับปรุงระบบจะแล้วเสร็จในไตรมาสที่สอง ปี 2542 บริษัทฯ ได้จัดเตรียมงบประมาณ ไว้จำนวน 49 ล้านบาท มีรายจ่ายเกิดขึ้นแล้วทั้งสิ้น 39.62 ล้านบาท เป็นค่าใช้จ่ายในงวดนี้ จำนวน 3.39 ล้านบาท และ ณ วันที่ 31 ธันวาคม 2541 การแก้ไขปรับปรุงระบบเป็นไปตามแผนงานแล้วเสร็จประมาณร้อยละ 92 ของการแก้ไขปรับปรุงทั้งหมด แม้ว่าบริษัทฯ จะสามารถแก้ไขปรับปรุงระบบแล้วเสร็จเป็นไปตามแผนงาน แต่ยังคงมีความเสี่ยงต่อการที่บริษัทอื่นๆ ซึ่งบริษัทฯ ดำเนิน ธุรกิจด้วย อาจไม่สามารถแก้ไขปรับปรุงระบบได้ทันกาล อย่างไรก็ดี บริษัทฯ คาดว่าผลกระทบดังกล่าวจะไม่มีนัยสำคัญต่อผลการดำเนินงาน ของบริษัทฯ 12 เหตุการณ์ภายหลังวันที่ในงบการเงิน บริษัท ขนส่งน้ำมันทางท่อ จำกัด (FPT) ประสบปัญหาทางด้านการเงินจึงขอความช่วยเหลือปรับโครงสร้างหนี้จากเจ้าหนี้ บริษัทฯ และเจ้าหนี้ทุกรายของ FPT ได้มีความเห็นชอบร่วมกันในหลักการเบื้องต้นของการปรับโครงสร้างหนี้ตามบันทึกข้อตกลงเมื่อวันที่ 15 มกราคม 2542 โดยการแปลงหนี้ของ FPT ประมาณร้อยละ 20 ของหนี้ที่มีอยู่ทุกรายเป็นทุน (หุ้นบุริมสิทธิ์) เมื่อแปลงหนี้เป็นทุนแล้ว ยอดหนี้ ของ FPT ที่มีอยู่ต่อเจ้าหนี้แต่ละรายลดลงในอัตราส่วนที่เท่ากัน อนึ่งหากการปรับโครงสร้างหนี้ของ FPT เป็นไปตามบันทึกข้อตกลงดังกล่าว จะมีผลทำให้เงินค่าขนส่งจ่ายล่วงหน้าแก่ FPT ( Tariff Prepayment ) ตามหมายเหตุฯ ข้อ 3.2 ลดลง ประมาณ 51 ล้านบาท และเงินลงทุนใน FPT ตามหมายเหตุฯ ข้อ 3.1 เพิ่มขึ้นด้วยจำนวนเดียวกัน แต่สัดส่วนการถือหุ้นลดลงประมาณร้อยละ 5.15